Sobory Kościoła Niepodzielnego, Nicea II (787), cz. 8

Total
0
Shares

Zasadniczo kończą się spory chrystologiczne. Pojawia się nowy spór, bardziej praktyczny, ściśle związany ze sporami chrystologicznymi, a dotyczący czci, którą należy oddawać obrazom, przede wszystkim Chrystusa, z czym powiązano problem czci oddawanej Maryi, świętym oraz ich szczątkom – relikwiom. Ten spór trwał cały wiek VIII i połowę wieku IX (zakończył się w 843 roku).

W pierwszej fazie był on zdeterminowany dwoma czynnikami: wrogim stosunkiem Żydów do obrazów wynikających z zakazów Starego Testamentu i powszechne bałwochwalstwo religii pogańskiech, otaczających pierwszych chrześcijan.

Po Tedozjuszu III, na tron cesarski wstępuje Leon III (założyciel dynastii izauryjskiej) – pochodzący z Syrii. Po uregulowaniu spraw państwa (obrona przed Arabami, niebezpieczeństwem bułgarskim, regulacja sytuacji kraju) zabiera się do reformy religijnej. Zaczyna walczyć z bezbożnością jaką miał być kult obrazów. Rozpoczyna się prześladowanie ikonodulów (czcicieli obrazów). Wszyscy musieli publicznie spalić na rynku obrazy. Opornych karano, bito, torturowano, zabijano. Ci którzy nie chcieli ulec uciekali do Rzymu i innych części Italii. Papież ekskomunikuje tych, którzy zabraniają kultu obrazów. Rozgniewany cesarz wysyła flotę, ale ona nie dociera z powodu burzy. Wtedy nakłada większe podatki. W chwili śmierci cesarz w 740 roku spór jest w pełni: patriarcha służy wiernie cesarzowi, stosunki ze Stolicą Apostolską są zerwane, wzmagają się prześladowania zwolenników kultu obrazów. W tym czasie pojawiają się pierwsze odpowiedzi teologiczne (Jan Damasceński) pod adresem ikonoklastom. W klasztorze św. Saby koło Jerozolimy pisze trzy mowy przeciw nim. Po Leonie III na tronie zasiada jego syn: Konstantyn V. On również walczy ze czcicielami obrazów. Początkowe dobre stosunki ze Stolicą teraz znów wchodzą w stan wojny. Cesarz powołuje synod, który miałby zakończyć spór na jego korzyść. Podstępnie przygotowany sobór w Hieria koło Chalcedonu miał odbyć się bez delegatów papieskich, również bez żadnego patriarchy i jego delegata. Czy zaproszono Papieża też nie wiadomo. Nazwano ten sobór: soborem bez głowy (akephalos).

Praktycznym posunięciem synodu była ekskomunika tych wszystkich, którzy czcili ikony. Prześladowanie wybuchło w zimie 761 roku. Martretowano, bito, mordowamo czcicieli ikon, obrazów. Pustelnik Stefan Młodzsy, przywódca ikonodulów,  został rozszarpany przez tłum. Nie oszczędzano nikogo: wojskowych, kobiet, nalazano poślubić mnichom kobiety. Szczególnym okrucieństwem wykazał się Michał Lachanodrakon, który przedstawił mnichom w Efezie alternatywę: oślepienie lub małżeństwo. W czasie prześladowań Konstantyna wyraźnie widać wrogie nastawienie do mnichów. Może dlatego, że to oni byli największymi obrońcami czcicieli obrazów, dzięki czemu byli oni blisko ludu, umacniało to ich związek. 14 września 775 roku umiera Konstantyn V. Po jego śmierci na tronie zasiada jego syn Leon IV. Konstantyn znajduje mu przyszłą żonę i dlatego poślubia Irenę. Był to największy błąd życiowy Konstantyna, poniważ Irena była głęboko religijna, wychowanką mnichów, a na dodatek wielką czcicielką obrazów, z czym bardzo dobrze się kryła za życia Konstantyna.

Pięcioletnie rządy Leona V to okres tolerancji (za sprawą Ireny, która miała ogromny wpływ na swego męża). Leon umiera w 750 roku pozostawiając dziewięcioletniego syna Konstantyna VI. Rządy obejmuje Irena. Irena bardzo spokojnie i delikatnie usuwa ikonoklastów z wyższych stanowisk. Na patriarchę wybiera Teazjusza – polityka nastawionego pojednawczo. Popiera on inicjatywę Ireny, aby zwołać nowy sobór. 1 sierpnia 786 roku zebrał się sobór w Kościele Świętych Apostołów w Konstantynopolu. Jednak interwencja żołnierzy ikonoklastów nie dopuściła do jego rozpoczęcia. Tak więc dopiero po roku 24 września 787 roku w Nicei (Kościół Bożej Miłości) odbył się sobór. Wybrano to miasto, aby uniknąć kolejnej interwencji wojska. Papież był reprezentowany przez kapłana i mnicha. Zaczęto od zbijania argumentów synodu w Hieria, któremu odmówiono powszechności. Podkreślono, że czcimy wprawdzie obrazy, ale tylko kultem względnym, natomiast Bogu należy się kult i adoracja w sensie właściwym.

Pod koniec soboru było 335 osób. Uroczyste zakończenie soboru odbyło się w Magnara w Konstantynopolu w dn. 28 października. Patriarcha Tarazjusz wysłał akta soboru do papieża Hadriana, ale dopiero po 7 latach zostały one podpisane. Orzeczenia soboru były bowiem nie do przyjęcia przez wielu. W późniejszych okresach panowań cesarzy ikonoklastów znów pojawiają się prześladowania ikonodulów. Wraz ze śmiercią cesarza Teofila w dn. 22 stycznia 842 roku, można mówić o zaniku tego nurtu. Rozpoczyna się powrót mnichów z wygnania. Program przywrócenia kultu obrazów staje się coraz bardziej realny. Tak mniej więcej obrazuje się spór, który rozdzielił chrześcijaństwo przez prawie wiek.

Total
0
Shares
(fot. Angela Boothroyd / flickr.com / CC BY-NC 2.0)

Czyste ręce

Po śmierci pewien człowiek stanął przed Bogiem. Z wielką dumą wyciągnął przed nim swoje ręce i powiedział: «Panie,…

Może spodoba Ci się też...